Ք.ա. 190 թ. Փոքր Ասիայի Մագնեսիա քաղաքի մոտ Անտիոքոս III-ը ծանր պարտություն կրեց հռոմեացիներից: Օգտվելով սելեւկյան պետության թուլացումից` Ք.ա. 189 թ. Մեծ Հայքում անկախ թագավոր հռչակվեց Արտաշես Ա-ն, Փոքր Հայքում` Միհրդատը, Ծոփքում` Զարեհը, Կոմմագենեում` Պտղոմեոսը: Արտաշես Ա-ն իրագործում է բազմաթիվ բարենորոգումներ, որոնք նպաստում են երկրի աննախընթաց վերելքին:Արտաշեսն իրեն ներկայացնում էր որպես Երվանդական արքայատոհմի սերունդ: Սակայն իրականում նա հիմնադրում է նոր թագավորական հարստություն, որն իր անունով կոչում ենք Արտաշեսյան:Այս դինաստիան Մեծ Հայքում իշխեց մոտ երկու դար (Ք.ա. 189-1 թթ.) եւ այդ շրջանում մեր երկիրը դարձավ տարածաշրջանի ամենահզոր թագավորություններից մեկը:Նա բանակը բաժանեց չորս սահմանապահ զորաթեւերի` զորավարությունների:Դրանցից յուրաքանչյուրը խնդիր ուներ օտար հարձակման դեպքում պաշտպանել սահմանի իր մասը:Այդ զորավարությունների հիմքի վրա հետագայում ստեղծվեցին բդեշխությունները:Հզոր բանակի միջոցով Արտաշեսը միավորեց հայկական տարածքների մեծ մասը: Արեւելքում նա հասավ մինչեւ Կասպից ծովը եւ վերադարձրեց Փայտակարանն ու Պարսպատունիքը, հյուսիսում վրացիներից հետ վերցրեց Կղարջքը եւ Գուգարքը, արեւմուտքում Փոքր Հայքից վերցրեց Դերջանը, Կարինը, Ծոփքի արքա Զարեհի հետ գրավեցին ու բաժանեցին Եկեղիքը, հարավում սելեւկյաններից հետ գրավեց Տմորիքը:Միավորված ու ընդարձակված պետության կառավարումը հեշտացնելու նպատակով նա Մեծ Հայքը բաժանել է 120 գավառների (ստրատեգիաների), որոնք ղեկավարում էին թագավորի նշանակած ստրատեգոսները:Պատմահայր Մովսես Խորենացին, խոսելով Արտաշես Ա-ի հողային բարեփոխումների մասին, գրում է. «Արտաշեսի ժամանակ մեր հայոց աշխարհում անմշակ հող չէր մնացել` ոչ լեռնային եւ ոչ դաշտային, այնքան էր շենացել երկրիը»:Արտաշես Ա-ն հիմնադրում է Արտաշատ մայրաքաղաքը, որը շուտով դառնում է Հին աշխարհի կարեւոր կենտրոններից մեկը:
1․Ընդգծի՛ր գոյականները, գիրի՛ր թեք ձևերի ուղիղ ձևերը։
Ասում են, որ գրտնակը(գրտնակ) սկզբում եղել է հացահատիկի(հացահատիկ) հայոց աստվածուհի Աշորայի(Աշորա) ձեռնափայտը(ձեռնափայտ): Բայց դա սովորական գավազան չէր: Հենց որ հայոց աշխարհում(աշխարհ) մեկը հացի(հաց) մնացորդը(մնացորդ) կամ նույնիսկ փշուրը(փշուր) դեն էր նետում` աղբին(աղբ) խառնելով, աստվածուհու(աստվածուհի) ձեռքից(ձեռք) ձեռնափայտը(ձեռնափայտ) դուրս էր թռչում` հասնում և հարվածում հացն(հաց) անարգողի ճակատին(ճակատ) ու ետ գալիս աստվածուհու մոտ: Գրտնակն այդպես կլորիկ ու թմբլիկ է դարձել սրա-նրա ճակատին թմփացնելով: Հետո այնպես եղավ, որ մարդիկ(մարդ) սովորեցին հացի ոչ մի փշուր դեն չնետել և աստվածուհին իր ձեռնաձայտը նվիրեց մարդկանց:
8.12 F= 2 Ն ,Դեպի աջ 8.13 F= 2+5 – 2= 5 Ն,աջ 8.14 F=8+12-6=14 Ն ,աջ 8.16 M= 10 800= 8000 F= 810= 80 Ն 8.17 F= m* g , M= m բիդոն + m կ= 1+ 0,005* 800=41 F= 410 8.18 0,3տ=300kg F= 3000Ն, 2500<3000: Այո ,կպատռվի 8.19 F գ= 1*2600=2600,F ա= 15000 Ն 26-15=11կՆ 8.20 Եթե ուժերը հակառակ ուղություններով են ուղղված։ 8.22 ա զրո ) Եթե 12Ն ուժը ուղղված լինի մեկ կողմ և նրան հակառակ ուղված լինեն 8 Ն 4 Ն ուժերը բ 8 ) Երբ 12 Ն և 4 Ն իրար հակառակ ուղղված լինեն գ 16 ) Երբ 12 Ն և 4Ն միևնույն կողմ ձգեն 8.23 ա 0) Եթե 15Ն ուժը ուղղված լինի մեկ կողմ և նրան հակառակ ուղված լինեն 10 Ն 5 Ն ուժերը բ 10) Երբ 15 Ն և 5 Ն իրար հակառակ ուղղված լինեն գ 20) Երբ 15 Ն և 10Ն միևնույն կողմ ձգեն,իսկ 5Ն հակառակ
1. They are just the people we need for the job. 2. The people who live in a glass house won’t throw a stones. 3. The rooms are light. 4. They are pretty women of thirty years old. 5. A geese are birds. 6. Puppies are little dogs. 7. Bears are large heavy wild animals with thick fur. 8. Women are busier than men. 9. There are deer on the hills. 10. Flies are insect. 11. Plays are interesting. 12. The children are playing in the yards. 13. The pictures are beautiful. 14. The radios are new. 15. The museums are closed today. 16. Leave messages at the desks of the hotels. 17. Ostriches are large African birds with a long neck and long legs that runs very fast but cannot fly. 18. The sheep are in the fields. 19. The leaves are green. 20. The roofs are leaking again. 21. The heroes are known. 22. The glasses are on the shelfs. 23. The feet are sore. 24. There are men in the rooms. 25. I have seen the fishes you caught. 26. These volcanoes are very active. 27. Cars are means of transport. 28. A ships are large boats carrying people or goods by sea.
Ex 2.Use the sentences in plural
1.The teachers are here.2. That boys are students.3. My friends are from America.4. The children are ready to go now. 5. These women are doctors.6. These books are very interesting.7. The children are in the yards.8. These pictures are beautiful.9.The yellow flowers are nice.10. These hotels are very expensive.11. My uncles have large flats.12. The policemen heard their voices.13. Those houses are new.14. The valleys are green and lovely.15. The boxes are heavy.
Ex. 3 Choose the right word (than or as):
1. These chairs are as comfortable as those ones. 2. This cartoon is funnier than that one. 3. The boy is as tall as his father. 4. The problem was more serious than we had expected. 5. I earn less money than he does. 6. This exercise is more difficult than that one. 7. Is Jim taller than Ted? 8. Let’s go by train. It’s much cheaper than by plane. 9. Is the Atlantic Ocean as large as the Pacific Ocean? 10. The ice-cream was as delicious as the cake. 11. Our house is as big as yours. 12. We started earlier than you. 13. Better late than never. 14. The new cinema is bigger than the old one. 15. His work is as interesting as mine. 16. The party was as interesting as I had expected. 17. The boy is not so tall as his father.
1.Ի՞նչ դեր ունի տրանսպորտը ժամանակակից տնտեսության համար:
Տրանսպորտի շնորհիվ են իրականացվում ներպետական և միջպետական փոխադրումները, որոնք առանձին երկրների և համաշխարհային տնտեսության զարգացման և տեղաբաշխման նախադրյալներից են:
2.Բացատրել հետևյալ հասկացությունները. բեռնաշրջանառություն, ուղևորաշրջանառություն:
Բեռնաշրջանառությունը — բեռների կշիռը բազմապատկած փոխադրման միջին հեռավորությունով Ուղևորաշրջանառությունը (ուղևորների թիվը բազմապատկած փոխադրման հեռավորությունով (ուղևոր/կմ)։
3.ՀՀ համար տրանսպորտի որ տեսակներն են ավելի կարևոր: Ինչու՞
Շատ կարևոր են հատկապես ավտոմեքենաները, ավտոբուսները, բեռնատարները և ինքնաթիռները:
Տրանսպորտային միջազգային գլխավոր ուղիները
1.Ի՞նչ դեր ունի տրնասպորտը համաշխարհային տնտեսության գործում:
2.Տնտեսության զարգացման ներկա փուլում տրանսպորտի, որ տեսակն է ամենաարագը զարգանում: Պատասխանը հիմնավորել՚:
3.Ուրվագծային քարտեզի վրա նշել հետևյալ ջրային ավազանների ամենախոշոր նավահանգիստները.
Ճապոնական ծով, Միջերկրական ծով, Հյուսիսային ծով, Կարիբյան ծով,Պարսից ծոց, Մեքիսկական ծոց, Արաբական ծով, Բենգալական ծոց, Ջիբրալթարի նեղուց, Բաբ-է-Մանդեբի նեղուց, Հարավ-չինական ծով, Արևելաչինական ծով, պանամայի ջրանցք, Սուեզի ջրանցք, Սև ծով, կարմիր ծով, Բալթիկ ծով, Բոտնիկական ծով, Լա մանշի նեղուց, Արաբական ծով, Բենգալական ծոց, դեղին ծով, Սև ծոց, Կասպից ծով(լիճ), Սպիտակ ծով, Օխոտի ծով, Բերինգի ծով, Բերինգի նեղուց:
Գուշակիր, թե բնության ո՞ր երևույթների մասին է խոսքը և կատարիր առաջադրանքները
1. Այդ երևույթների ընթացքում նյութը, որից կազմված կամ պատրաստված է տվյալ մարմինը, չի փոխակերպվում այլ նյութի: Այդպիսի երևույթները կոչվում են … Այդպիսի երևույթները կոչվում են ֆիզիկական երևույթներ:
2. Այդ երևույթների ընթացքում նյութերը (մարմինները) փոխում են իրենց …: Փոխում են իրենց ձեւը
3 Նշված երևույթի ինչպիսի՞ տարատեսակներ գիտեք, օրինակներ բերեք: Օրինակ սառույցի հալվելը
4.Կատարիր նշված երևույթներին առընչվող բնագիտական փորձեր, նկարագրի՛ր և մեկնաբանի՛ր: Վերցրե՛ք կերակրի խոշոր աղ, մանրացրե՛ք, լուծե՛ք ջրում, ապա զտե՛ք ստացված լուծույթը և ջուրը գոլորշացնելով՝ կրկին ստացե՛ք աղ: Կատարե՛ք և մեկնաբանե՛ք: Աղը ջրում լուծելուց հետո ջուրը համարյա թափանցիկ է մնում։ Իսկ երբ արդեն գոլոշիացնում ենք, ,ջուրը կամաց-կամաց գոլոսհիանում է եւ տարայի հատակին մնում է աղը։
5. Բերել առօրյա կյանքում, կենցաղում հանդիպած այդպիսի երևույթների օրինակներ: Ապակե բաժակի կոտրվելը։
Վահան Տերյան «Կախարդական մի շղթա կա երկնքում» Կախարդական մի շղթա կա երկնքում՝ Աներևույթ, որպես ցավը խոր հոգու. Իջնում է նա հուշիկ, որպես իրիկուն, Օղակելով լույս աստղերը մեկ֊մեկու։ Միքայել Նալբանդյան «Իտալացի աղջկա երգը» «Գնա՛, եղբայր, աստված քեզ հետ, Ազգի սերը քաջալեր, Գնա՛, թեև չեմ կարող գալ, Բայց իմ հոգին քեզ ընկեր»:
10․ Գրաբար տեքստը դարձրո՛ւ աշխարհաբար:Ձմեռն էանց, անձրեւք անցին եւ գնացեալ մեկնեցան: Ծաղիկք երեւեցան յերկրի մերում, ժամանակ եհաս հատանելոյ, ձայն տատրակի լսելի եղեւ յերկրի մերում: Թզենի արձակեաց զբողբոջ իւր, որթք մեր ծաղկեալք ետուն զհոտս իւրեանց: Արի եկ, մերձաւոր իմ, գեղեցիկ իմ, աղաւնի իմ, եւ եկ դու: Երեւեցո ինձ զերեսս քո եւ լսելի արա ինձ զբարբառ. զի բարբառ քո քաղցր է, եւ տեսիլ քո գեղեցիկ:
Ձմեռը անցավ, անձրևները անցան և գնացին, մեկնեցին։ Ծաղիկները երևացին մեր երկրում, ժամանակը հասավ էտելու, տատրակի ձայնը լսվեց մեր երկրում: Թզենին արձակեց իր բողբողջները, մեր ծաղկած որթերը տվեցին իրենց բույրերը: Վեր կաց արի, իմ մերձավոր, իմ գեղեցիկ, իմ աղավնի, և արի դու։ Ցույց տուր ինձ քո երեսը և լսեցրու ինձ քո խոսքը, քանի որ քո խոսքը քաղցր է․ և քո տեսքը գեղեցիկ
Պատմվածքը, ինչպես երևում է անգամ վերնագրից, սիրո մասին է։ Սերը չունի տարիք, սերը գոյություն ունի ամեն տարիքում և յուրաքանչյուր տարիքում այն ունի իր հետաքրքրությունը։ Մեր հերոսը սիրահարվել էր, և նա հանուն իր սիրած աղջկա պատրաստ էր անգամ կռվել՝ լինելով միայնակ, առանց թիկունք։ Եվ այո, նա կռվեց աղջկա ճանապարհից բոլորին հեռացնելու, պաշտպանելու և տպավորություն ստեղծելու համար։ Սիրաղյանը ստեղծեց մի հզոր, նպատակասլաց, համառ և պայքարող տեսակ։ Հենոի կերպարը լիովին կարելի է համարել ստացված։ Հենոն կարող է օրինակ ծառայել բոլորին։ Նա թեկուզ միայնակ, բայց պայքարեց, չէր ուզում մտածել անգամ հանձնվելու մասին, որը շատ գովելի էր։ Նա դրեց իր առջև նպատակ և հասավ դրան։ Չեմ կարծում ՝ լինի մեկը, ում դուր չի գա կամ ով նոր բան չի սովորի ու չի ոգեշնչվի այս պատմվածքից։ Սերն իրոք շատ հետաքրքիր և անկանխատեսելի զգացմունք է։
